Në prag dhe për nder të festës së madhe shtetërore 8 Shtatori – Ditës së Pavarësisë, e cila këtë vit festohet nën moton “Lajmëtari i Lirisë”, në Filharmoninë e Republikës së Maqedonisë së Veriut mbajti Akademi solemne – “32 vite Pavarësi”.

Kryetari i Qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut, Dimitar Kovaçevski, si dhe Prof. Dr. Iskra Panovska - Dimkova nga Fakulteti Filologjik "Blazhe Koneski" në Universitetin "Shën Kirili dhe Metodi" në Shkup, udhëheqëse e katedrës së Gjuhës Maqedonase dhe prof. Dr. Aleksandar Litovski, nga Instituti i Historisë Nacionale. Në fjalimet e Kryeministrit Kovaçevski, si dhe të përfaqësuesve nga shkenca, Panovska - Dimkova dhe Litovski, u theksua përpjekja për shtetësi maqedonase që nga Ilindeni i vitit 1903, i cili realizohet me KAÇKM-në në vitin 1944 dhe është përmbyllur plotësisht me referendumin e 8 Shtatorit të vitit 1991. pas së cilës u shpall pavarësia e shtetit.

"32 vjet më parë, në vitin 1991, me përcaktimin e shumicës të mbi 95 për qind të qytetarëve, u realizua amaneti për shtetin tonë të pavarur maqedonas i gjeneratave pas nesh – zë që jehon nga Ilindeni 1903 dhe KAÇKM-ja në vitin 1944. 32 vjet më vonë, para nesh është zëri i qytetarëve, në përcaktimin e shumicës prej 80 për qind, për jetën në Evropë, në BE, por në Republikën e Maqedonisë së Veriut. Ne, gjeneratat e sotme, kemi detyrim t'i përgjigjemi thirrjes së 8 Shtatorit të sotëm, që kërkon nga ne vazhdimësinë e idesë shekullore për përparim", tha Kryeministri Kovaçevski.

Kryetari i Qeverisë vuri në dukje kontekstin aktual që favorizon përparimin e mëtejshëm të vendit:"Në kohën kur në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, shtatori i vitit 2023 është shpallur muaji i kulturës maqedonase në SHBA.Në kohën kur Bundestagu gjerman njohu gjuhën, kulturën dhe historinë maqedonase.Në kohën kur në Shibenik të Kroacisë po shënohen ditët e kulturës maqedonase, ku e festojmë kulturën dhe artin në mënyrë të barabartë me partnerët tanë të BE-së. Në kushte kur diplomatët mësojnë gjuhën maqedonase para se të vijnë në vend. Në kushtet kur marrëveshja e parë me Komisionin Evropian, marrëveshja për FRONTEKS-in, tashmë është nënshkruar në gjuhën maqedonase. Dhe kur i gjithë legjislacioni evropian tashmë po përkthehet në gjuhën maqedonase. Dhe kur Bashkimi Evropian financoi përkthimin e 400 romaneve të shkruara nga autorë evropianë - në gjuhën maqedonase.E gjithë kjo ishte krejtësisht e paimagjinueshme në fazën e parë, më kritike pas pavarësisë së vendit, në vitin 1992, kur u miratua Deklarata e Lisbonës, në të cilën thuhej se Komuniteti Evropian do ta njihte vendin tonë si shtet të pavarur, nëse Maqedonia pranonte që emri i saj të mos përmbajë fjalën Maqedoni dhe mbiemrin maqedonas. Sot, pas 30 vitesh, realiteti është krejtësisht ndryshe. Sot Evropa dhe bota flasin për shtetin maqedonas, popullin maqedonas dhe gjuhën maqedonase. Sot, vendlindja jonë, Republika e Maqedonisë së Veriut është një vend i njohur ndërkombëtarisht, kufijtë e të cilit janë të vizatuar në hartën botërore. Dhe ky është dhe duhet të jetë motori ynë. Sot frenat janë vetëm në dorën tonë", konstatoi Kryeministri Kovaçevski.

Kryetari i Qeverisë, Kovaçevski, i ka theksuar perspektivat që po hapen për qytetarët me realizimin e integrimeve evropiane, si qëllim strategjik.

"Gjendemi në një kontekst të papërsëritshëm, kur për shkak të mundësive gjeopolitike dhe nevojës për të garantuar stabilitetin e kontinentit evropian, ne kemi nevojë për Bashkimin Evropian dhe komunitetin ndërkombëtar demokratik, ashtu siç na duhen. Gjithashtu, të gjitha mesazhet nga partnerët tanë strategjikë, nga SHBA-të, nga NATO, nga vendet anëtare të BE-së, janë se Ballkani Perëndimor shihet si një potencial ekonomik për komunitetin transatlantik. Kjo do të thotë për ne se pagat dhe pensionet minimale dhe mesatare më të larta që kemi arritur - do të jenë shumë më të larta, sipas standardeve evropiane. Ndërmarrjet vendore që kanë mbështetjen më të madhe shtetërore deri më tani - do të marrin shumë më tepër ndihmë shtetërore për t'u zhvilluar në vend, por edhe për të qenë konkurruese në tregun evropian prej gjysmë miliardë banorësh.Investimet e huaja, të cilat janë më të mëdhatë ndonjëherë, do të jenë edhe më të shumta, sepse investitorët duan siguri dhe një klimë të parashikueshme investimi.Do të bëhet e mundur edhe me të drejtën funksionale, që është një nga kapitujt e parë që do të hapim menjëherë pas dhjetorit, për t'i përafruar ato me rregulloret dhe praktikat evropiane. Mbështetja evropiane për bujqësinë, për investime kapitale për shkolla moderne, ambulanca, rrugë, për investime në energjetikë, për një mjedis ekologjikisht të pastër dhe të shëndetshëm - do të jetë drastikisht më i madh. Këto nuk janë shpresa. Këto janë perspektiva, të bazuara në fakte", shtoi Kryeministri Kovaçevski.

"Nëse kemi mësuar diçka në këto 32 vite, është se stabiliteti maqedonas lidhet drejtpërdrejt me integrimin në sistemet demokratike, në NATO dhe në Bashkimin Evropian, si dhe me kohezionin e brendshëm etnik.Ne kemi mësuar se duhet të bëjmë aleatë, jo armiq. Dhe se ne duhet të veprojmë së bashku dhe të bashkuar", theksoi Kryeministri. Gjithashtu Kryeministri shtoi dhe se “bashkësia, mbi të cilën është ndërtuar Evropa e sotme, në këtë tokën tonë maqedonase ka qenë strategji, udhërrëfyes dhe forcë edhe para ekzistencës së Bashkimit Evropian”, se “bashkësia si vlerë evropiane është në maqedonisht. kod", se "ai komunitet gjithmonë ngrihej mbi mosmarrëveshjet, ngado që të vinte" dhe se, si gjithmonë, "mënyra më e mirë për t'u përballur me sfidat është t'i përballesh dhe t'i zgjidhësh ato".

"Dhe prandaj, le të dëgjojmë zërin e 8 Shtatorit - dhe të ecim përpara!" Unë punoj dhe do të punoj dhe u bëj thirrje të gjithëve të bashkohemi rreth qëllimit që kemi përpara dhe ta bëjmë atë të funksionojë. “Sepse uniteti me të cilin u arrit e ardhmja e pavarur e Republikës në vitin 1991 është prezent edhe sot, në përcaktimin e qytetarëve për një të ardhme evropiane të Republikës sonë”, ftoi Kryeministri Kovaçevski.

Prof. Dr. Aleksandar Litovski theksoi se "shteti i pavarur as nuk mund të krijohej nga asgjëja, as nuk u krijua nga asgjëja", dhe se "lufta për krijimin e shtetit maqedonas është shumë shekullore", prandaj edhe rëndësia e 8 Shtatorit 1991, në fjalimin e tij lidhur me rëndësinë e madhe të 2 Gushtit nga periudha e Ilindenit dhe KAÇKM-së. “Shteti maqedonas si synim i luftës çlirimtare maqedonase ishte formuluar tashmë në Rregulloren e Komitetit Kryengritës Maqedonas të Kryengritjes Maqedonase të vitit 1878”, se “me vendimet e kryengritjes së parë të KAÇKM-së më 2 gusht  të vitit 1944. u hodhën themelet e maqedonisë bashkëkohore”, si dhe se “zëri i lirisë nga 2 gushti i vitit 1944 u dëgjua dhe u përforcua përsëri më 8 Shtator të vitit 1991 dhe 8 Prilli i vitit 1993, kur me Rezolutën e Asamblesë së Përgjithshme të Organizatës së Kombeve të Bashkuara, Maqedonia u pranua si 181 anëtare e barabartë e kësaj organizate.

“Mund të thuhet se përkundër problemeve të shumta politike dhe ekonomike në zhvillim,  shpallja e Republikës së Maqedonisë shtet i pavarur në vitin 1991, shënon arritjen më të lartë, supreme të kombit maqedonas në procesin e zhvillimit të tij juridik dhe statusit ndërkombëtar”, theksoi prof. Dr. Litovski.

Prof. Dr. Iskra Panovska - Dimkova tha se “gjithçka që jemi sot nuk mund të shihet veçmas nga kontinuiteti shekullor në zhvillimin e gjuhës maqedonase dhe të kombit maqedonas”, si dhe se “pavarësia e shtetit në aspektin e gjuha maqedonase nënkuptonte vetëm përgjegjësi më të madhe për zhvillimin, kujdesin dhe afirmimin e saj”.

“Të kesh shtet të pavarur është privilegj, ëndërr e shumë popujve, por edhe obligim dhe përgjegjësi shumë më e madhe si për shtetin ashtu edhe për qytetarët e tij”, tha profesoresha Panovska-Dimkova, duke theksuar shqetësimin e organizuar për gjuhën maqedonase po ecën përpara me botimin e Drejtshkrimit të ri të gjuhës maqedonase në vitin 2015 dhe përfundimin e botimit gjashtë vëllimesh të Fjalorit Interpretues të Gjuhës Maqedonase (2014), shpalljen e 5 majit si Ditë të gjuhës maqedonase në vitin 2019, versioni i parë i propozim-ligjit të ri për përdorimin e gjuhës maqedonase nga viti 2020, shpallja e vitit 2021 si vit i Blazhe Koneskit, si dhe hyrja vjetore në procedurë parlamentare e propozim-ligjit të rishikuar për përdorimin e gjuhën maqedonase, e cila pritet të miratohet.

Gjuha mund të ruhet dhe zhvillohet më së miri nga vetë folësit e saj, sepse pa interesin e tyre, asnjë zgjidhje e imponuar nga lart apo e ofruar nga jashtë nuk ka perspektivë suksesi. Prandaj është e nevojshme të përhapet ndërgjegjësimi shoqëror për rëndësinë e gjuhës dhe mundësive që ajo na jep”. Pikërisht kësaj duhet t'i kushtojmë vëmendje të veçantë sot, kur jemi para një kapitulli të ri për ne si shtet dhe si gjuhë, e kjo është e ardhmja evropiane e vendit tonë, e bashkë me të edhe gjuha maqedonase si anëtare e barabartë e familjes evropiane të gjuhëve”, tha prof. Dr. Panovska - Dimkova.

Në Akademinë e Shenjtë u lexua poezi maqedonase, si dhe performancë muzikore me aranzhim instrumental të "Odës së gëzimit" të Betoven-it, në interpretim të Orkestrës Kamerike të Manastirit.

Në këtë manifestim, që është pjesë e shënimit të ditës së 8 Shtatorit - Ditës së Pavarësisë, morën pjesë përfaqësues të Qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut, Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut, përfaqësues të korit diplomatik, përfaqësues të mediave dhe të ftuar të tjerë nga publiku socio-politik në vend.