Të nderuar,

Kryetari i Qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut, Dimitar Kovaçevski, për nder të festës së madhe shtetërore, 11 Tetorit – Ditës së Kryengritjes Popullore, mbajti fjalim në manifestimin qendror, që nën moton “Mosbindje dhe liri”,  mbahet në Kumanovë, në platonë  e monumentit përkujtimor, Memoriali përkujtimor.

Në vazhdim vijon teksti integral i fjalimit të Kryeministrit Kovaçevski:

“Të nderuar qytetarë,

të nderuar: përfaqësues të Lidhjes së Luftëtarëve të Luftës Nacionalçlirimtare dhe Luftës Antifashiste të Maqedonisë,

I nderuar Kryetar i Gjykatës Kushtetuese,

Të nderuar ministra të Qeverisë,

Të nderuar miq nga bashkësia ndërkombëtare,

nikoqirët tanë - qytetarë të Kumanovës progresive,

kryetari i komunës së Kumanovës,

Të nderuar deputetë,

media dhe pjesëmarrës të tjerë –

Prej këtu, nga Kumanova revolucionare, ku më 11 tetor të vitit 1941 filloi kryengritja maqedonase antifashiste dhe nacionalçlirimtare,

nga qyteti im, qyteti juaj  i lindjes, nga qyteti i dinjitetit dhe sfidës, mbrojtësi i lirisë dhe simboli i mosbindjes - dërgojmë mesazhin se:

Mosbindja dhe liria janë në genin maqedonas!

Kjo trashëgimi historike antifashiste - partizane dhe e ilindenit është në themelin tonë. Me mosbindje u fituan të gjitha betejat kryesore në të kaluarën për liri dhe një të ardhme progresive maqedonase. Sepse mësojmë nga e kaluara, por shikojmë nga e ardhmja. Ashtu siç ishte, ashtu siç është dhe si do të jetë gjithmonë!

Falë mosbindjes që nga viti 1903 dhe suksesit në Luftën Nacionalçlirimtare të vitit 1944, ekziston Republika e sotme, bashkëkohore dhe e pavarur, demokratike, euroatlantike e Maqedonisë së Veriut.

Me mosbindje në përcaktimin për liri u fitua lufta antifashiste dhe bashkë me të edhe beteja për shtetësinë maqedonase. Në seancën e parë të KAÇKM-së u arrit një sukses i madh politik, me të cilin më në fund u realizua ëndrra shekullore maqedonase. U formua shteti maqedonas, në të cilin gjuha maqedonase u prezantua si gjuhë zyrtare.

Me vendosmërinë për përparim e siguruam pavarësinë në vitin 1991. Në vitin 1993, vendi u bë anëtar i Kombeve të Bashkuara. Në vitin 2001 kemi tejkaluar një konflikt ndëretnik. Në vitin 2016, ne rrëzuam një regjimin. Në vitin 2017, ne rivendosëm demokracinë. Në vitin 2020 u bëmë anëtare e NATO-s. Në vitin 2022 filluam negociatat me BE-në, pas plot 17 vitesh nga marrja e statusit kandidat, gjatë të cilave e vendosëm gjuhën maqedonase në baza të barabarta me të gjitha gjuhët zyrtare evropiane.
 

Edhe sot,  jemi të përkushtuar që të ndërtojmë një shtet për të gjithë, shtetin e të gjithëve, një Republikë funksionale, multietnike të Maqedonisë së Veriut, një model unik dhe të qëndrueshëm të demokracisë, Evropë në miniaturë. Kjo është arsyeja pse ne jemi të njohur si faktor stabiliteti dhe sigurie në rajon dhe në Evropë.

 

Dhe ne po përballemi me shansin më serioz dhe të papërsëritshëm për anëtarësim të barabartë në BE, në një proces dinamik deri në vitin 2030. Le të bëhet shteti maqedonas shtet evropian! Qytetarët e Maqedonisë duhet të jenë qytetarë evropianë, me një jetë dinjitoze dhe evropiane. Ashtu siç e meritojmë!

 

I gjithë përparimi që është bërë deri më sot - është një reflektim i sfidës sonë dhe lirisë së zgjedhjes.

Kjo sfidë dinjitoze ndaj sfidave, për të parë e për të ecur përpara dhe për të menduar për të ardhmen dhe brezat e ardhshëm dhe kur është më e vështira - këndohet edhe në këngë partizane. Ku, partizanët e quajnë veten trashëgimtarë të Ilindenit, që ndërtojnë jetën, lirinë, të ardhmen – për gratë, fëmijët, pleqtë dhe të rinjtë.

 

Dhe askush dhe asgjë nuk mund dhe nuk duhet të na pengojë në këtë rrugë të vendosur prej kohësh. Në këtë tokë maqedonase nuk është  ikur kurrë - as nga flakët, as nga pushtuesit, as nga vendimet.

Dhe drejtimi është sërish i njëjti sot në realizimin e synimeve strategjike kombëtare e shtetërore! Të qëndrojmë të fortë dhe të bashkuar për të përballuar sfidat aktuale, duke ecur përpara.

 

Sepse kthimi nuk ishte kurrë një opsion. As për partizanët, as për ilindenasit, as kur u morën vendimet e rëndësishme politike gjatë ndërtimit të shtetit dhe në themelimin e tij ndërkombëtar, pas pavarësisë. Kthimi nuk është as një opsion për ne.

 

 

Sot, kur kemi shtetin tonë maqedonas, të konfirmuar dhe të njohur në Evropë dhe në botë, në të cilin flasim gjuhën tonë amtare maqedonase, të konfirmuar dhe të njohur në Evropë dhe në botë - beteja jonë bashkëkohore është të mos lejojmë agjendat personale, partiake apo të tjera, qëllimet e dikujt tjetër, të pengojnë rrugën tonë evropiane.
 

Beteja jonë bashkëkohore sot është të sjellim standardet e vlerave evropiane dhe botërore - në vend të tyre, të cilat i presin qytetarët maqedonas, veçanërisht gjeneratat e reja. Sepse do të sigurojnë standarde jetese dhe buxhete familjare në nivel evropian; arsimi produktiv, shëndetësia moderne, sundimi funksional i ligjit, konkurrueshmëria në tregun e punës. Ata do të nxisin motivimin. Ata do të sjellin paqe dhe lumturi. Sfida është para nesh - të ruajmë rininë në vend. Fëmijët tanë, të rinjtë - ata janë e ardhmja e vendit. Ata do të qëndrojnë në vendlindjen e tyre nëse shohin të ardhmen e tyre në të.

Të nderuar qytetarë,

 

Shteti ekziston për njerëzit në të.

Sot patriotizëm nënkupton zgjerimin e shtëpisë maqedonase në shtëpinë evropiane. Kështu që askush nuk do të detyrohet më kurrë të marrë pasaporta të vendeve të tjera ose të kërkojë jetesën e tyre jashtë, në pasiguri, nëpër botë.

 

Agjenda anti-evropiane është e kundërta e asaj që do të thotë patriotizëm sot. Patriotizëm, që do të thotë ta duash atdheun dhe të investosh në zhvillimin e tij.

 

Sepse pikërisht agjenda anti-evropiane të çon në një jetë jashtë, në një vend të huaj - të çon në një Maqedoni pa njerëz. Dhe vetëm kjo do të thotë kërcënim për shtetin maqedonas, gjuhën maqedonase dhe identitetin maqedonas.

Dhe prandaj agjenda antievropiane është agjendë antimaqedonase. Ajo që dështoi gjatë kryengritjes së Ilindenit në vitin 1903, në LNÇ nga viti 1941 deri në vitin 1944, pastaj gjatë shpërbërjes së Jugosllavisë dhe në sfidat e ndërtimit të shtetit pas shpalljes së pavarësisë në vitin 1991 – nuk duhet të lejojmë të ndodhë sot.

Në vitin 2023, në shekullin e 21-të të avancuar qytetërimisht, një Republikë е Maqedonisë së Veriut, moderne, demokratike, multietnike, e përparuar, anëtare e plotë e Kombeve të Bashkuara, një anëtare e NATO-s, një vend që ka filluar negociatat me BE-në dhe një të ardhme anëtare e Bashkimit Evropian - dikush, me agjendën antievropiane, përpiqet ta kthejë atë në të kaluarën e errët dhe të dhimbshme, e cila është kapërcyer.

 

Kjo nuk është një betejë me armë dhe fusha beteje, si betejat partizane dhe revolucionare. Por është një tjetër betejë serioze dhe e rëndësishme që duhet ta fitojmë. Dhe me këtë do të sigurojmë që askush të mos mund t'i përdorë çështjet e identitetit maqedonas, për qëllimet e veta apo të dikujt tjetër.

 

Anëtarësimi në Bashkimin Evropian konfirmon, forcon dhe promovon identitetin. I tillë është rasti me të gjitha kombet evropiane. Në këtë mënyrë do të konfirmohet, përforcohet, avancohet - duke mbrojtur në mënyrë të përhershme identitetin maqedonas në kornizën evropiane dhe botërore. Liria sapo fitohet dhe shteti sapo krijohet - ruhen dhe mbrohen përgjithmonë.

Prandaj, ne brezat e sotëm e kemi obligim që të merremi me agjendën antievropiane dhe antimaqedonase - ngado që të vijë ajo.

 

Dhe këtë do ta bëjmë me vendime të reja të mençura, si më parë, të cilat hapin perspektiva dhe mundësojnë përparim për qytetarët dhe shtetin. Republika e Maqedonisë së Veriut është në rrugën e duhur.

 

Shteti po zhvillohet sipas nevojave të qytetarëve, sipas trendeve moderne dhe në miqësi të ngushtë me partnerët tanë strategjikë SHBA-të, shtetet anëtare të BE-së dhe NATO-s, nga të cilat kemi mbështetje të fortë për zhvillim të mëtejshëm, si kurrë më parë.

Ky pozicion i vendit tonë mundësoi shumat më të larta të investimeve të huaja, mbështetjen më të lartë shtetërore të ndërmarrjeve vendase, pagat dhe pensionet më të larta ndonjëherë, investimet kapitale më të larta ndonjëherë. Ai mundësoi, për herë të parë që nga pavarësia e vendit, një prodhim vendas strategjik të ushqimit dhe energjisë elektrike, duke u kthyer në një qendër të energjisë së gjelbër në rajon dhe Evropë.

 E gjithë kjo të paktën do të dyfishohet me realizimin e integrimeve evropiane.

Tashmë jemi duke e zhvilluar vendin si shtet i përbashkët i popujve të barabartë: maqedonas, shqiptarë, turq, serb, vlleh, rom, boshnjak dhe të gjithë të tjerët që jetojnë këtu, si parim i vendosur në kohën e Republikës së Krushevës dhe KAÇKM-së dhe si një parim sipas të cilit ai vetë funksionon Bashkimi Evropian.

Ne jemi udhëheqës në rajon, madje edhe në Evropë, në respekt të diversitetit dhe respektimit të të drejtave të njeriut, sepse historia na ka treguar avantazhin e bashkimit.

Arritëm të kapërcejmë të gjitha sfidat kryesore. Por të qenit pranë njëri-tjetrit dhe me njëri-tjetrin ishte dhe është era jonë e fortë në shpinë në rrugën përpara.

 

Dhe duke forcuar përfshirjen ndëretnike, ne vetëm do të dalim më të fortë, sepse përgjithmonë do ta diferencojmë identitetin maqedonas nga çdo identitet tjetër. Dhe kjo, siç vlerësojnë miqtë tanë të mëdhenj, SHBA, nuk është një dalje për në BE, por një derë për të hyrë në Bashkimin Evropian, ku shihet një shumicë e madhe e qytetarëve në vendin tonë.

Këtu në Kumanovë, e cila e para mori drejtimin e luftës fitimtare nacionalçlirimtare dhe antifashiste, me dekada dhe shekuj ushqehet jeta multietnike. Dhe doli të ishte forca shtytëse e frymës revolucionare të qytetit dhe përparimit të tij.

 

Krah për krah ishin edhe Mirçe Acev, Hristijan Todorovski Karposh, Kosta Solev Raçin, Bajram Shabani, Steve Naumov, Ibe Palikuqa, Mihajlo Apostolski, Mara Naceva kur u fitua beteja kundër fashizmit në vend.

 

Dhe shembuj të tillë duhet të jenë para nesh, në vendimet që duhet të marrim në periudhën e ardhshme.

 
Sot, në festën tonë të madhe kombëtare, 11 tetorin, Ditën e Kryengritjes Popullore, kur të gjithë sytë janë te të mirat e fitores mbi fashizmin bëhet edhe më e qartë vlera e komunitetit që kemi krijuar, si unifikim i diversitetit në baza etnike, kombëtare apo çfarëdolloj tjetër. Kundër këtij themeli të demokracisë parlamentare është rreziku që sjellin, për fat të keq, ende të pranishme idetë e etnonacionalizmit, të shoqëruara me ksenofobinë, të cilat në shkencën historike bashkëkohore botërore cilësohen si formë moderne e fashizmit.

 
Ne, ajo e keqja në ambalazhet moderne, kemi detyrimin ta parandalojmë që të kthehet. Me traditën tonë shekullore të bashkëjetesës, ne kemi siguruar stabilitetin e brendshëm. Dhe ne jemi bërë të domosdoshëm për Evropën, veç se na duhet.

 

Në kontekstin aktual gjeopolitik, janë pikërisht shembuj të tillë të suksesshëm të demokracisë multietnike siç është vendi ynë, të cilët janë dëshmuar të nevojshëm për botën, në përpjekjet për të siguruar paqen evropiane dhe botërore.

 

Në atë proces merret parasysh kontributi i vendit tonë, si një partner i besueshëm në NATO, SHBA dhe BE.

 

Vendi ynë ka qenë gjithmonë në anën e duhur të historisë, edhe gjatë Luftës së Dytë Botërore, kur qëndroi në mesin e forcave përparimtare antifashiste. Edhe sot jemi krah për krah në NATO dhe me vendet anëtare të BE-së, në mbrojtje të paqes.

 

Dhe ne kemi obligim të qëndrojmë në rrugën evropiane dhe të fokusuar në vlerat evropiane – në emër të gjithçkaje që është arritur me sfidën maqedonase deri më sot. Dhe me të cilën, kam besim, do të sigurojmë perspektivat tona evropiane, duke reformuar kapacitetin tonë shekullor shtetëror maqedonas, në një kapacitet të lartë evropian që do të tregojë se ditën që të hyjmë në BE, vendi ynë do të jetë ekonomia me rritjen më të shpejtë në Union.

Nëse dikush mendon se përveç përvojës historike të madhe e të çmuar, me çdo gjë mund ta lëkundë vetëbesimin e popullit maqedonas, duke i imponuar atij ndjenjën e viktimës, duke e vënë në rolin e të padrejtëve dhe të varur vazhdimisht nga vullneti i të tjerëve dhe i veçuar – dua të them, se – ka gabuar shumë në vlerësimet e tij!

 

Ka pasur dhe do të ketë padrejtësi - kudo në botë.

 

Por populli maqedonas, të gjithë qytetarët e vendit tonë, gjithmonë zgjodhi mosbindjen me vullnetin e tij të lirë. Dhe ne kurrë nuk kemi lejuar që perspektivat e vendit të varen nga të tjerët. Ai ndërmori veprime, me çmimin e ndonjë viktima. Dhe ia doli!

 

Rruga jonë drejt lirisë dhe përparimit të fituar është e lyer me të kuqe. Dhe është një amanet i shenjtë dhe një alarm për të gjithë drejtuesit aktualë dhe të ardhshëm të vendit.

Lidershipi udhëheq rrugën - nuk ikën nga vendimet dhe nuk taktizon me justifikime!

 

Edhe  unë si Kryeministër dhe ne si Qeveri do të vazhdojmë së bashku me të gjithë ju të ecim sfidues në rrugën e progresit. Dhe e di që këtë herë, sërish bashkë, do t'ia dalim.

 

Sot këtu në Kumanovë, në këtë vend të shenjtë, Memorialin e Kosturnicës, vendprehjen e përjetshme të qindra e qindra luftëtarëve - i nderojmë të gjithë luftëtarët në mbarë vendin, që dhanë jetën në kundër  pushtuesit fashist dhe në lufta për liri dhe të cilët hapën rrugën e përparimit maqedonas.

 

Urime  dhe i përjetshëm 11 Tetori - Dita e Kryengritjes Kombëtare! Rroftë Kumanova, rrofshin qytetarët e Maqedonisë Evropiane!

 

Faleminderit!"